Παραθέτουμε την εισήγηση που έκανε η αντιπρόεδρος της Ε.Μ.ΚΕ.ΘΙ. στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής σχετικά με το ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ACROPOLE-ACROSS.

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες & κύριοι βουλευτές

Ευχαριστούμε για την πρόσκληση

Η Ένωση μη κερδοσκοπικών Θιάσων (ΕΜΚΕΘΙ) εκπροσωπεί ανεξάρτητα, θεατρικά σχήματα που λειτουργούν υπό το νομικό καθεστώς των αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών (ΑΜΚΕ). Οι εταιρείες αυτές αποτελούν πάνω από το 70% των θιάσων που λειτουργούν στην Ελληνική θεατρική αγορά. Να διευκρινίσω επίσης, ότι οι ΑΜΚΕ δεν πρέπει να συγχέονται με τις ΜΚΟ. Από το νομικό τους καθεστώς, οι ΑΜΚΕ, δεν έχουν δικαίωμα να εκταμιεύουν ούτε να διανέμουν κέρδη.

Θα επανέλθω στις ΑΜΚΕ, αφού πρώτα υπογραμμίσω ότι, τα τελευταία χρόνια στον χώρο των παραστασιακών τεχνών, είναι υπαρκτή η ανάγκη για πρωτοβουλίες που προάγουν την καλλιτεχνική δημιουργία, την παροχή τεχνογνωσίας, τις διεθνείς ανταλλαγές και τα residencies  καλλιτεχνών, την διακίνηση των δημιουργημάτων τους – γενικά τις όποιες προσπάθειες καλλίτερης οργάνωσης, εξωστρέφειας και διεθνών επαφών. Δεν είναι τυχαίο, ότι, τα τελευταία χρόνια, ήδη υπάρχοντες οργανισμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί, μεμονωμένα θεατρικά σχήματα αλλά και η ίδια η ΕΜΚΕΘΙ, μέσω της διοργάνωσης της πλατφόρμας Theatre Crossroads 2018 – ένα διεθνές showcase που έγινε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2018 με την υποστήριξη του ΥΠΠΟΑ – επιχείρησαν ανοίγματα στο εξωτερικό, διεθνείς συνεργασίες και παρουσία Ελληνικών θιάσων σε φεστιβάλ και άλλες διοργανώσεις.

Το “Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού “ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΑΚΡΟΠΟΛ (ACROPOLE ACROSS)”, αναφέρεται στην δημιουργία ενός τεράστιου φορέα, με μία ευρύτατη κλίμακα δραστηριοτήτων, στόχων και αρμοδιοτήτων: από την διακίνηση πολιτιστικών προϊόντων μέχρι πολιτικές προσέγγισης του κοινού, εκπαίδευση στελεχών, ανάδειξη της περιοχής γύρο από το Acropole και ανάδειξη του Ελληνικού πολιτισμού. Σε αυτή την φάση είναι δύσκολο να κρίνει κανείς ποιες είναι (θα είναι) οι προτεραιότητες και που θα εστιάσει πρωταρχικά ένας τόσο πολυσχιδής οργανισμός. Προκύπτουν όμως κάποια ερωτήματα. Ανατρέχοντας στις διατάξεις του σχεδίου και όσο αφορά το θέατρο, μας δημιουργήθηκε η ανάγκη για κάποιες διευκρινήσεις σχετικά με την σχέση του ΥΠΠΟΑ ως εποπτεύοντος οργανισμού και του νέου φορέα, του ACROPOLE ACROSS. Π.χ. οι υπάρχουσες χρηματοδοτικές δραστηριότητες και τα εργαλεία που παρέχονται σε θεατρικά και άλλα σχήματα (προγράμματα Cultural Europe ή άλλα Ευρωπαϊκά προγράμματα) παραμένουν στις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ; Ή μέρος αυτών ή στο σύνολό τους, τέτοιες δραστηριότητες, περιέρχονται στην εποπτεία και την διαχείριση του Acropol Across; Οι ετήσιες επιχορηγήσεις για το Θέατρο που αποτελούν κεντρική πολιτική του ΥΠΠΟΑ τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια, με κωδικό στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους, παραμένουν στο ΥΠΠΟΑ ως έχουν ή τις διαχειρίζεται ο νέος οργανισμός; Ποιες είναι οι διαδικασίες προσέγγισης του νέου φορέα από τους δημιουργούς και βάσει ποιων κριτηρίων γίνεται η επιλογή τους;

Διατυπώνοντας αυτές τις ερωτήσεις επανέρχομαι στα θέματα που αφορούν τις ΑΜΚΕ. Εδώ και πάνω από 30 χρόνια, οι αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες αποτελούν το κατ’ εξοχήν δημιουργικό και πρωτοπόρο κομμάτι του θεάτρου μας. Σχεδόν όλα τα εμβληματικές ονόματα των τελευταίων δεκαετιών αναδείχθηκαν ως καλλιτέχνες μέσα από τις ΑΜΚΕ που δημιούργησαν. Μεγάλοι θίασοι, μεσαίοι και μικροί, με μόνιμη θεατρική στέγη ή χωρίς στέγη, με καταξιωμένους παλαιότερους ή νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες απασχολούν ένα μεγάλο μέρος του θεατρικού μας δυναμικού σε ηθοποιούς και καλλιτεχνικούς συνεργάτες και προσελκύουν μεγάλο μέρος του κοινού. Αναδεικνύουν νέους καλλιτέχνες που τροφοδοτούν συνεχώς τις κρατικές σκηνές και το ελεύθερο θέατρο Τα χαρακτηριστικά των θιάσων αυτών είναι η καλλιτεχνική πολυμορφία και ετερογένεια, οι διαφορετικοί τρόποι έκφρασης, η νεωτερική ματιά ως προς την παραστασιολογική γλώσσα και την προσέγγιση των κειμένων, η ευρεία χρήση πολυμέσων και ψηφιακής τεχνολογίας.

Οι ΑΜΚΕ αναμφίβολα αποτελούν ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του Ελληνικού θεάτρου των τελευταίων δεκαετιών. Έχουν δημιουργήσει ένα μεγάλο καλλιτεχνικό απόθεμα που πρέπει διαφυλαχτεί και να στηριχθεί μέσα από την προσφορά νέων δυνατοτήτων, τεχνογνωσίας και ευκαιριών. Πολλοί από τους καλεσμένους μας στην διεθνή πλατφόρμα που προανέφερα, ιδιαίτερα από χώρες όπως η Γαλλία και η Ισπανία, ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για το νομικό καθεστώς των ΑΜΚΕ και τον τρόπο λειτουργίας τους καθώς θεώρησαν ότι αποτελεί ένα ενδιαφέρον και ευέλικτο μοντέλο, που παρέχει περισσότερες ελευθερίες στους καλλιτέχνες και που θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στις χώρες τους.

Αναφέρω τα παραπάνω, επειδή υπάρχει μία τάση στην χώρα, να υποβαθμίζουμε κάποια από αυτά που εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε ενώ άλλοι που εμείς θεωρούμε ότι εφαρμόζουν προηγμένα συστήματα και μοντέλα,  αξιολογούν απολύτως θετικά τα δικά μας επιτεύγματα. Ο δεύτερος λόγος που αναφέρω τα παραπάνω είναι για να υπενθυμίσω, ότι η μεταφορά μοντέλων, όσο επιτυχημένα και αν έχουν λειτουργήσει αλλού, δεν παράγει πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αν δεν λαμβάνονται υπόψην οι υπάρχουσες πραγματικότητες και οι ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας. Αυτό έχει δείξει και η εμπειρία σε άλλες χώρες με παρόμοιους οργανισμούς. Ο αντίλογος που αναπτύσσεται για παρόμοιες δομές και φορείς είναι ότι, με τις τεράστιες δυνατότητες που διαθέτουν, την επιρροή που ασκούν και τις μεγάλες χορηγίες που αποσπούν, διαμορφώνουν μία κυρίαρχη αισθητική και συγκεκριμένα μοντέλα παραγωγής μέσα σε ένα υπέρμετρα τεχνοκρατικό πλαίσιο. Είναι εύλογα το ερώτημα λοιπόν, πως ένας τέτοιος πολυδύναμος οργανισμός – πέρα από τον υποστηρικτικό, εκπαιδευτικό και συμβουλευτικό ρόλο του, καθόλα αποδεκτό – επηρεάζει τους ανεξάρτητους φορείς-θιάσους, τις κατευθύνσεις, τις επιλογές και την ανταγωνιστικότητά τους.

Θεωρούμε σημαντικό το ότι στην σελίδα 1 του Προσχεδίου, αναφέρεται ότι ο υπό σύσταση οργανισμός, θα υποστηρίξει την δικτύωση και την διασύνδεση μεταξύ των ίδιων των φορέων του δημιουργικού κλάδου – δηλαδή μεταξύ των θιάσων. Η ενίσχυση τέτοιων δικτυώσεων διευρύνει τις δημιουργικές δυνατότητές των ανεξάρτητων θιάσων, την διάχυση του καλλιτεχνήματος (artefact) τους, την κοινή έρευνα και αναζήτηση. Θεωρούμε επίσης θετική την ανάπτυξη πολιτικών προσέλκυσης του κοινού που ελπίζουμε ότι θα γίνει με όρους ουσιαστικούς καθώς και την ανάδειξη και αξιοποίηση της περιοχής γύρο από το Acropole, το ΕΜΠ και τις γύρο περιοχές..

Ευχόμαστε και ελπίσουμε ότι ο νέος φορέας ως εποπτευόμενος και χρηματοδοτούμενος από του ΥΠΠΟΑ, θα κτίσει  δημιουργικά και θα λειτουργήσει υποστηρικτικά προς τα ανεξάρτητα, μη κερδοσκοπικά θεατρικά σχήματα των ΑΜΚΕ, παρέχοντας δυνατότητες εξέλιξης του καλλιτεχνικού τους έργου, γνώσης, διακίνησης των δημιουργημάτων τους και ότι θα συμβάλει στην διεθνή προβολή των δημιουργών τους.

εκ μέρους του ΔΣ της ΕΜΚΕΘΙ,
η Αντιπρόεδρος
Άσπα Τομπούλη